ثبت طرح صنعتی

 

 

 

ثبت طرح صنعتی

 طرح صنعتی چیست؟
آیا می دانستید اگر طرح جدیدی برای محصولات تولیدی خود ایجاد کرده اید قبل از افشا باید ثبت نمائید؟ آیا می دانستید اگر بسته بندی منحصر به فردی ابداع کرده اید قبل از افشا باید آنرا ثبت نمائید؟ پس هر تغییر در شکل ظاهر یا نوع بسته بندی که باعث زیبا شدن محصول تولیدی شما گردید و یا باعث جذابیت محصولات شما  برای مصرف کننده می گردد قبل از افشا، بهتر است ثبت نمایید تا جلو سو استفاده رقبای خارجی و داخلی در بازارهای هدف گرفته شود.با ثبت طرح صنعتی شما می توانید به راحتی جلو و واردات یک محصول که تقلیدی از طرح تولیدی ثبت شده شما است را بگیرید.
طرح صنتی دایره وسیعی از محصولات صنعتی، خانگی ، اداری، ورزشی ، صنایع دستی، اسباب بازی ، مبلمان اداری ، لوازم برقی، خودرو و قطعات آن، ابزار های فنی و پزشکی بهداشتی ، اقلام لوکس، تزئینی ، منسوجات ، فرش و لباس گرفته تا ظروف آشپزخانه و پلاستیکی و حتی بسته بندی طیف وسیعی از محصولات نیز در حوزه طرح صنعتی می باشد. از اینرو و وفق ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی علائم تجاری مصوب 1386 هرگونه ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی یا خطوط، رنگها و یا بدون آن به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصول از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است". در ضمن طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییرشکل ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی شود.
به تعبیری دیگر طرح صنعتی معمولاً به شکل و ظاهر کلی یک محصول اشاره دارد و ویژگی های فنی یا عملکردی آن بدون در نظر گرفتن ماهیت زیبایی آن تحت حمایت قانون نمی باشد.
 
چرا طرح های صنعتی باید حمایت شوند؟
طرح صنعتی ارزش یک محصول را افزایش می هد. طرح صنعتی باعث می شود یک محصول برای مشتریان جذاب باشد و ممکن است حتی علت منحصر به فرد فروش محصولات گردد. بنابراین حمایت از طرح های صنعتی جزء راهبردهای اصلمی کسب و کار هر طراح یا تولید کننده باشد.
با حمایت از یک طرح صنعتی از طریق ثبت آن در اداره مالکیت صنعتی مالک از حق استفاده انحصاری و جلوگیری از نسخه برداری غیر مجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود. این امر ازنظر تجاری کاری مهم است چون توانائی رقابت کسب و کار را بهبود می بخشد و اغلب با خلق یک یا چند طرح جدید باعث افزایش درآمد  می شود.
 
ثبت طرح صنعتی چه امتیازی را موجب می گردد؟
- ثبت و با حمایت از یک طرح صنعتی از طریق ثبت آن در اداره کل مالکیت صنعتی ، مالک از حق انحصاری جلوگیری از نسخه برداری غیر مجاز و تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود.
- ثبت طرح های صنعتی فعالیت صادقانه تجاری و رقابت عادلانه را تشویق می کند ضمن اینکه به نوبه خود تولید طیف وسیعی از محصولات که از نظر زیبائی شناختی جذاب هستند را ارتقاء خواهد داد.
- ثبت یک طرح ارزشمند باعث بازگشت مطلوب سرمایه گذاری شده چرا که مالک طرح باتوجه به اینکه اطمینان از انحصاری بودن محصول خود دارد در ارتقاع کیفیت آن دقت نموده و این امر موجب شناخت محصول و اطمینان بازار و مشتریان شده و در نتیجه درآمد بیشتری را بوجود می آورد.
- طرح های صنعتی دارائی تجاری هستند که می توانند ارزش و پرستیژ یک شرکت و محصولات آنرا افزایش دهد، هرچه موفقیت و عرضه یک طرح بیشتر باشد ارزش آن برای شرکت بیشتر خواهد بود.
- مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند با واگذاری اجازه بهره برداری از یک طرح به دیگر برای مدت مشخص از امتیازات لازم بهره مند گردد. به عبارتی دیگر طراح با نگاه تجاری می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم به بازار تولید و تنوع محصولات کمک کند.
- ثبت یک طرح صنعتی به شرکت ها این فرصت را می دهد که میزان موفقیت محصولاتشان را در بازار ارزیابی نموده و با اطمینان از بازگشت سرمایه و انحصاری بودن آن نسبت به تولید و عرضه آن اقدام نمایند.
 
طرح های جدید و خلاقانه چه تأثیری برکسب و کار دارند؟
شرکت ها اغلب زمان و منابع قابل ملاحظه ای برای ارتقاء میزان جذابیت محصولاتشان اختصاص می دهند. طرح های اصل و جدید اغلب با اهداف زیر تهیه می شوند.
1- سازگار کردن محصولات به منظور اینکه برای بخش های خاص بازار جذابیت داشته باشند. تغییرات جزئی  در طرح برخی محصولات (مثلاًساعت) باعث می شود برای گروه های مختلف سنی، فرهنگی یا اجتماعی مناسب باشند. ضمن اینکه عملکرد اصلی یک ساعت بدون تغییر باقی می ماند، بطور کلی سلیقه کودکان و بزرگسالان در طراحی ممکن است متفاوت باشد.
2- ایجاد بازار مناسب جدید: در یک بازار رقابتی، بسیاری از شرکت ها در پی ایجاد بازار مناسب از طریق معرفی طرح های مبتکرانه برای محصولات جدید خود هستند تا آنها را از محصولات رقبایشان متمایز سازند. این امر در خصوص اقلام عادی مانند انواع قفل، کفش، فنجان و نعلبکی و همچنین اقلام گرانقیمت مانند جواهرات ، رایانه یا اتومبیل صادق است.
3- تقویت علائم: طرح های مبتکرانه اغلب با علائم متمایز کننده همراه هستند تا صفت مشخصه علائم تجارتی یک شرکت را ارتقاء بخشند. بسیاری از شرکت ها با تمرکز جدی بر طرح محصول خود وجهه علائم خود را بطور موفقیت آمیز ایجاد یا تغییر شکل دهند.
 
چگونه می توان طرح های صنعتی را حمایت کرد؟
در بسیاری از کشورها از جمله ایران طرح صنعتی باید ثبت شود تا تحت حمایت قوانین مربوط به طرح صنعتی قرار گیرد. طبق ماده 28 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری بهره برداری از هر طرح صنعتی ثبت شده توسط اشخاص غیر مشروط به موافقت مالک است که شامل ساخت ، فروش و وارد کردن اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده است و مالک می تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت او حقوق وی ناشی از ثبت را نقض کند در دادگاه اقامه دعوی نماید.
 
راه های ثبت طرح صنعتی چیست؟ یا چگونه می تون طرح صنعتی را ثبت کرد؟
الف- ثبت طرح صنعتی در داخل کشور
حمایت از طرح های صنعتی به قلمرو کشورها محدود می شود (اصل استقلال و اصل سرزمین) این یعنی حمایت از طرح صنعتی بطور کلی به کشور یا منطقه ای محدود می شود که طرح مزبور را در آنجا ثبت کرده است بنابر این اگر مایلید طرح صنعتی تان در بازارهای صادراتی حمایت شوند باید مطمئن شوید در آن کشورهای خاص تقاضانامه کسب حمایت تسلیم نموده اید.
باید حتماً به خاطر داشته باشید که ظرف 6 ماه از تاریخی که تقاضای کسب حمایت در اولین کشور تسلیم شد فرصت دارید هنگام تقاضای کسب حمایت در سایر کشورها از حق تقدم استفاده نمایید بعضی از کشورها پس از پایان 6ماه حق تقدم طرح صنعتی تقاضا شده را افشاء شده تلقی نموده و از ثبت آن خودداری می نمایند.
برای ثبت طرح صنعتی در داخل کشور؛ متقاضی باید به سایت iripo.ssaa.ir مراجعه پس از تکمیل اظهارنامه و پیوست نمودن ضمائم قانونی بصورت الکترونیکی به اداره مالکیت صنعتی ارسال نماید. مراتب پس از بررسی و انطباق آن با مفاد قانون و آئین نامه و در صورت عدم وجود منع قانونی بنام متقاضی ثبت و تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت.
ب- ثبت طرح صنعتی در خارج از کشور
1-ثبت ملی
ثبت ملی به مانند ثبت در کشور مبدا (داخلی) می باشد یعنی متقاضی باید پس از انتخاب کشور هدف با انتخاب وکیل یا مراجعه حضوری (بستگی به قانون ملی کشور هدف دارد) کلیه مدارک را به زبان کشور هدف ترجمه پس از تایید مراجع ذی صلاح به اداره مربوطه ارائه نماید که مستلزم هزینه و زمان بیشتری خواهد بود.
2- ثبت منطقه ای:
گروهی از کشورهای معاهده همکاری منطقه ای را ایجاد کردند که در صورت ثبت در یکی از کشورهای عضو، سایر کشورهای عضو آن معاهده آن طرح را حمایت خواهند نمود اتحادیه های منطقه ای شامل حوزه های ذیل می باشند.
الف- اداره منطقه مالکیت صنعتی آفریقا (ARIRO) برای حمایت از طرح ها در کشورهای آفریقایی انگلیسی زبان
ب - اداره طرح های بلوکس (BDO) برای حمایت در بلژیک هلند و لوکزامبورگ
ج - اداره هماهنگ سازی بازارهای داخلی (OHIM) برای طرح های اتحادیه ای در کشور عضو اتحادیه اروپایی
د - سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI) برای حمایت از کشورهای آفریقائی فرانسه زبان
3- ثبت بین المللی
ابتدا باید گفته شود که درهیچ نقطه ای از جهان سیستمی وجود ندارد که شما طرح خود را در یک کشور ثبت نموده و در سایر کشورها حمایت شود. همچنانکه توضیح داده شد فقط در ثبت منطقه ای آنچه در شرایط خاص چنین سیستمی وجود دارد به هرحال برای ثبت بین المللی شما طبق موافقت نام لاهه (معاهده‌ای که به منظور ثبت بین المللی "تقاضای یکپارچه" طرح صنعتی به وجود آمده و سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo)  متولی اجرای آن را بر عهده دارد) اتباع هریک از کشورهای عضو موافقتنامه می‌توانند با تکمیل یک تقاضانامه بین المللی به بخش اجرای معاهده لاهه مستقر در سازمان جهانی مالکیت معنوی تسلیم نماید، در خواست وی به کشورهای مورد تقاضا ارسال (احتمال دارد بعضی کشورها تقاضای ثبت شما را پذیرفته بعضی از کشورها هم نپذیرند) درصورت پذیرش در کشورهای مورد تقاضا مورد حمایت قرار خواهد گرفت اما کشورهایی که تقاضای شما را رد کردند شما می توانید به این تصمیم اعتراض نمایید. چنانچه ثبت شود مورد حمایت قرار خواهد گرفت (فعلاً کشور ما عضو این موافقت نامه نمی باشد.)
 
حمایت از طرح صنعتی چه حقوقی را بوجود می آورد؟
هرگاه یک طرح صنعتی ثبت شود مورد حمایت قرار خواهد گرفت،  مالک آن از حق استفاده انحصاری و جلوگیری از نسخه برداری غیرمجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود. این حق جلوگیری، سایرین را از ساخت، عرضه ، واردات، صادرات یا فروش هر محصولی که طرح در آن بکار رفته یا در آن گنجانده شده است منع نماید. ماده 28 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری شیوه عملکرد ، میزان واقعی حمایت از طرح صنعتی ثبت شده را تعیین نموده است
بعنوان مثال:
فرض کنید شرکت شما، مبلی را با طرحی ابتکاری طراحی کرده است. آن را در اداره مالکیت صنعتی به ثبت رسانده و در نتیجه برای مبلی با طرح مزبور حق استفاده انحصاری بدست آورده است. این به آن معنی است که اگر متوجه شوید یکی از رقبای شما مبلی را با همان طرح یا طرحی که ساساً عین طرح شما است را ساخته یا وارد می کند و می فروشد، قادر خواهید بود استفاده از طرح تان توسط شخص مزبور جلوگیری کنید و جبران خسارات تقاضا نمایید.
بنابراین ، با اینکه نمی توانید از تولید محصولات رقابتی توسط رقیبان تان جلوگیری کنید ولی می توانید از ساخت محصولاتی که عین کالاهای شما هستند و از خلاقیت شما سوء استفاده می کنند جلوگیری نمایید.
 
چه طرح هایی بعنوان طرح صنعتی قابل ثبت است؟
. طرح باید "جدید" باشد یک طرح در صورتی جدید محسوب خواهد شد که عین آن قبل از تاریخ تسلیم یا تقاضانامه ثبت در دسترس عموم نباشد.
. طرح باید "اصیل" اصل باشد. یک طرح در صورتی اصل محسوب می شود که بطور مستقل توسط طراح پدیده آمده باشد و کپی یا تقلیدی از طرح های موجود نباشد.
. طرح باید شخصیت فردی داشته باشد. یعنی تأثیر کلی که طرح بر کاربر آگاه بوجود می آورد با تأثیر کلی که طرح های قبلی که قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته اید بر آن کاربر بوجود می آورند، تفاوت داشته باشد.
 
چه طرح هایی تحت حمایت قانون طرح های صنعتی قرار ندارند؟
1- طرحهايي كه جديد يا اصيل نباشند
2- طرحهايي كه قبل از تسليم اظهارنامه در هر نقطه اي از جهان افشا شده باشند.
3- طرحهايي كه بهره برداري از آنها خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي و اخلاق حسنه باشند.
4- طرحهايي كه حاوي نمادها يا نشانه هاي رسمي باشند.
5- طرحهايي كه درنتيجه عملكردفني بدون تغيير ظاهري ايجاد شوند.
6- طرحهايي كه نتوان آنرا جای دیگری ساخت
7- طرحهايي كه شکل ثابت ندارند
8- قسمتی از یک طرح که به تنهایی مفهومی ندارد
9- طرح هایی که عیناً در طبیعت وجود دارند
10- اشکال هندسی
11- طرح هایی که به الکتریسیته وابسته هستند
 
مهلت ارفاق چیست؟
طبق ماده 26 قانون
استفاده از مهلت ارفاقي مقرر در بند هـ ماده 4 قانون از جمله ناظر بر موارد زير است:
1- افشاء به دليل يا در نتيجه سوء استفاده اشخاص ثالث يا ذي‌حق قبلي متقاضي انجام شده باشد؛
2- افشاء در نتيجه شركت در يك نمايشگاه رسمي باشد كه در اين فرض متقاضي بايد گواهي شركت در اين نمايشگاه را كه به تأييد مسئولان ذي‌ربط رسيده همراه با درج اين مطلب كه اختراع فقط در نمايشگاه مذكور به نمايش گذاشته شده است، ظرف 30 روز از تاريخ تسليم اظهارنامه به مرجع ثبت تسليم نمايد.
تبصره – منظور از نمايشگاه رسمي نمايشگاهي‌است كه توسط دولت يا ادارات ذي‌صلاح داخلي تشكيل مي‌شود و يا توسط دولت يا اشخاص ذي‌صلاح در يك كشور عضو كنوانسيون پاريس و در سطح بين‌المللي برگزار مي‌گردد. در فرض اخير گواهي مسؤولان ذي‌ربط نمايشگاه رسمي بايد به تأييد نمايندگي‌هاي جمهوري اسلامي ايران رسيده باشد.
 
مدت حمایت از طرح صنعتی چقدر می باشد؟
مدت اعتبار طرح صنعتي پنج سال از تاريخ تسليم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. اين مدت را مي‌توان براي دو دوره پنجساله متوالي ديگر پس از پرداخت هزينه مربوط تمديد نمود. پس از انقضاء هر دوره كه از پايان دوره شروع مي‌شود، يك مهلت شش ماهه براي پرداخت هزينه تمديد گرديده و همچنين جريمه تأخير در نظر گرفته خواهد شد.
 
اگر طرح صنعتی بهبود عملکرد را با ویژگی های زیبائی شناختی ترکیب شده باشد. چکار باید کرد؟
برای کسب حق انحصاری در خصوص بهبود عملکرد یک محصول، عموماً توصیه می شود تقاضای حمایت از اختراع را تسلیم کنید یا اگر عملکرد محصول بدیهی و واضح نباشد، آنرا بعنوان اسرار تجاری حفظ کنید. با اینحال اغلب یک محصول جدید بهبود عملکرد را با ویژگی های نوآورانه زیبائی شناختی ترکیب می کند، فرض کنید شما یک تلفن همراه ممکن است نتیجه سلسله ای از بهبودهای اجزاء الکترونیک باشد و ممکن است بعنوان اختراع حمایت شود ، طرح اصل تلفن همراه شما را بعنوان یک طرح صنعتی می توانید به ثبت برسانید. آیا می توانید تقاضای ثبت هر دو را بنمائید؟ پاسخ مثبت است. بسیاری از طراحان جوانب مختلف محصولات خود را توسط حقوق مختلف مالکیت معنوی حمایت می کنند، با این حال، به خاطر داشتن تفاوت بنیادین بین ا ختراعات و مدل های مصرفی برای ابداعاتی هستند که بهبودهای عملکردی یک محصول را بوجود می آورند. حمایت طرح صنعتی برای شکل ظاهری یک محصول است.
 
استراتژی طراحی صنعتی در راهبرد تجاری چگونه باید باشد؟
جایگاه هر طرح در تصمیم گیری های مدیریتی متفاوت است
تصمیم گیری درخصوص چگونگی ، زمان و مکان طرح های صنعتی یک شرکت ممکن است بر سایر حوزه های مدیریت طرح تأثیر مهم داشته باشد. بنابراین، گنجاندن مسائل مربوط به حمایت طرح ها در راهبردهای بزرگتر تجاری یک شرکت بسیار ضروری است. برای مثال ، نوع حمایت، هزینه ها، کارآمد بودن حمایت و مسائل مربوط به مالکیت طرح ممکن است هنگام اتخاذ تصمیمات زیر ملاحظات مهمی باشند:
· آیا طرح ها باید در شرکت شما تهیه شوند یا به آژانس های خارج از شرکت سفارش تهیه آنها داده شود؛
· زمان استفاده اولیه یک طرح جدید در تبلیغات بازاریابی یا نمایش عمومی در یک نمایشگاه؛
· کدام بازارهای صادراتی باید مورد نظر قرار بگیرند؛
· اجازه بهره برداری از یک طرح چگونه و چه زمان باید به اشخاص ثالث تفویض یا به آنها انتقال داده شود تا در مقابل دریافت منابع مالی، از آنها در تجارت استفاده کنند.
 
چه کسی می تواند تقاضای ثبت طرح صنعتی نماید؟
بطوریکه شخصی که طرح را بوجود آورده است یا اگر وی به موجب یک قرارداد استخدام یا فروش به کارفرمای او تعلق پیدا کرده باشد. می تواند ثبت طرح را تقاضا کند. متقاضی می تواند یک شخص حقیقی (مثلاً یک طراح) یا یک شخص حقوقی (مثلاً یک شرکت) باشد. در هر مورد دو صورت، تقاضانامه ثبت را می توان بطور مستقیم یا از طریق وکیل تسلیم نماید. اگر شما متقاضی خارجی هستید ممکن است مجبور شوید تقاضانامه خود را توسط وکیلی تسلیم کنید.
 
چه کسی از حقوق طرح صنعتی برخوردار خواهد بود؟
پدید آورنده یک طرح، یعنی طراح، معمولاً اولین مالک طرح است مگر اینکه موارد و شرائط خاص وجود داشته باشند. برای مثال، اگر شخصی که در استخدام کارفرما است طرحی را طبق شرائط مندرج در قرارداد استخدام پدید آورده باشد، یعنی طی ساعات کاری در داخل شرکت و بعنوان بخشی از وظایف خود در شرکت اینکار را انجام داده باشد، طرح (و حقوق مربوط) به کارفرما تعلق خواهد داشت یا از طریق انتقالنامه رسمی کتبی باید منتقل شود. اگر طرح توسط یک طراح خارج از شرکت طبق قرار داد تهیه شده باشد. حقوق مربوط به آن عموماً به شرکتی تعلق خواهد داشت که طرح را سفارش داده است، در اینگونه موارد، چنین تلقی می شود که طرح برای استفاده شخصی تولید شده است که طرح را سفارش داده است و در نتیجه شخص مزبور مالک آن است. با مشخص کردن دقیق مسائل مربوط به مالکیت در قرارداد اصلی که با طراح منعقد می شود می توان از سوء تفاهم های آتی جلوگیری کرد. همچنین باید به خاطر داشته باشید که طراح محصول می تواند درخصوص ترسیمات طرح اصلی بطور خودکار از حق کپی رایت برخوردار شود و این موضوع نیز باید در قرارداد ذکر شود. باید توضیح داده شود که به قانون ایران برای یک طرح دو نوع حق وجود دارد. یکی حق مادی و دیگری حق معنوی اولی قابل نقل و انتقال یا خرید و فروش می باشد اما دومی قابل نقل و انتقال یا خرید و فروش نمی باشد و طراح یک طرح الی ابد شخص خاص است اما مالک می تواند بوسیله نقل و انتقال عوض شود.
 
آیا می توان اجازه بهره برداری از طرح صنعتی ثبت شده به اشخاص ثالث تفویض کنید؟
منافع یک طرح ثبت شده طی تشریفات خاص قابل واگذاری می باشد. هنگامی که مالک طرح (دهنده اجازه) به شخص ثالث (گیرنده اجازه) اجازه می دهد از طرح صنعتی خود برای هر منظوری که طرفین در مورد آن به توافق رسیده اند استفاده کند، اجازه بهره برداری به این شخص تفویض می شود. در چنین موارد، قرارداد اجازه بهره برداری عموماً بین دو طرف امضاء می شود و شرائط و حدود موافقت نامه در آن به صراحت قید می شود.
قراردادهای بهره برداری اغلب در خصوص کشورهائی که گیرنده اجازه می تواند در آنها از طرح استفاده کند، مدت قرارداد و نوع کالاهائی که طرح می تواند برای آنها بکار رود محدودیت هائی راشامل می شوند. به منظور تفویض اجازه بهره برداری از طرح درکشورهای خارجی باید قبلاً طرح خود را در کشورهای موردنظر ثبت یا حداقل تقاضانامه ثبت آن را تسلیم کرده باشید.
تفویض اختیار به سایرین برای استفاده از طرح صنعتی شما از طریق قرارداد اجازه بهره برداری کسب و کار شما را قادر خواهد کرد منبع درآمد مضاعف داشته باشد و وسیله ای معمول برای استفاده از حق انحصاری یک شرکت درخصوص طرح های صنعتی آن است.
موافقت نامه های اجازه بهره برداری از طرح های صنعتی اغلب در موافقت نامه های جامع تر بهره برداری گنجانده می شوند که تمام جوانب یک محصول (یعنی نه فقط عناصر بصری آن) را دربر می گیرند.
 
در صورت تقلید نسخه برداری یا نقض حق چگونه می توانید حقوق طرح های صنعتی خود را اعمال کنید؟
اجرای حقوق مالکیت صنعتی ممکن است موضوعی پیچیده باشد. باید به خاطر داشته باشید که مسئولیت اصلی شناسائی و اقدام قانونی علیه تقلیدکنندگان یا نقض کنندگان حقوق طرح های صنعتی به عهده مالک آن است. به عبارت دیگر، شما مسئول هستید تا براستفاده از طرح خود در بازار نظارت کنید، تقلید کنندگان یا جعل کنندگان را شناسائی کنید و تصمیم بگیرید چگونه و چه زمان علیه آنها اقدام قانونی انجام دهید.
هرگاه متوجه شدید نقض حق انجام می گیرد، می توانید بعنوان گام اول اخطاریه ای ارسال کنید و نقض کننده حق را از تناقض احتمالی بین طرح او و حقوق انحصاری شما مطلع کنید. اگر نقض حق ادامه یافت، شاید لازم باشد علیه نقض کننده از طریق مراجع قضائی اقدام و شکایت نمایید.
به منظور جلوگیری از واردات کالاهای ناقض حق، از طریق مقامات گمرکی راهکارهای لازم در اختیار مالک طرح قرارداده می شوند.
طبق ماده61  قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری هر شخصي كه با علم و عمد مرتكب عملي شود كه طبق مواد(15)، (28) و (40) نقض حقوق به شمار آيد يا طبق ماده (47) عمل غيرقانوني تلقي شود، مجرم شناخته‌شده و علاوه بر جبران خسارت به پرداخت جزاي نقدي از ده ‌ميليون (10.000.000) ريال تا پنجاه ميليون (50.000.000)ريال يا حبس تعزيري از نود و يك روز تا شش ماه يا هر دوي آنها محكوم مي‌شود.
 
منبع : سازمان ثبت اسناد و املاک کشور

 قانون ثبت  طرحهای صنعتی
 
ماده 20
از نظر اين قانون‌، هرگونه تركيب خطوط يا رنگها و هرگونه شكل سه‌بعدي با خطوط‌، رنگها و يا بدون آن‌، به‌گونه‌اي كه تركيب يا شكل يك فرآورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهد، طرح صنعتي است‌. در يك طرح صنعتي تنها دسترسي به يك نتيجه فني بدون تغيير ظاهري مشمول حمايت از اين قانون نمي‌باشد.
 
ماده 21
طرح صنعتي زماني قابل ثبت است كه جديد و يا اصيل باشد. طرح صنعتي زماني جديـد است كه ازطريق انتشار به طور محسـوس و يا از طريق استفاده به هر نحو ديگر قـبل از تاريخ تسـليم اظـهارنامه يا بر حسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه براي ثبت در هيچ نقطه‌اي از جهان براي عموم افشاء نشده باشد. مفاد قسمت اخير بند (هـ) و بند (و) ماده (4) اين قانون درخصوص طرحهاي صنعتي نيز قابل اعمال است‌.
 
ماده4
موارد زير از حيطه حمايت از اختراع خارج است‌:
هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنايع پيش‌بيني شده باشد.
فن يا صنعت قبلي عبارت است از هر چيزي كه در نقطه‌اي از جهان ازطريق انتشار كتبي يا شفاهي يا ازطريق استفاده عملي و يا هرطريق ديگر، قبل از تقاضا و يا درموارد حق تقدم ناشي از اظهارنامه ثبت اختراع‌، افشاء شده باشد.
درصورتي كه افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاريخ تقاضا يا در موارد مقتضي قبل از تاريخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
و ـ اختراعاتي كه بهره‌برداري از آنها خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي و اخلاق‌حسنه باشد.(
 
ماده 22
اظهارنامه ثبت طرح صنعتي كه به اداره مالكيت صنعتي تسليم مي‌شود، همراه نقشه‌، عكس وسايرمشخصات‌گرافيكي‌كالا كه‌تشكيل‌دهنده طرح صنعتي هستند و ذكر نوع فرآورده‌هايي كه طرح صنعتي براي آنها استفاده مي‌شود، خواهد بود. اگر طرح صنعتي سه بعدي باشد، اداره مالكيت صنعتي مي‌تواند نمونه واقعي يا ماكتي از آن را نيز به همراه اظهارنامه درخواست نمايد. اظهارنامه مشمول هزينه مقرر براي تسليم آن خواهد بود.
اظهارنامه بايد در بردارنده مشخصات طرح باشد و درمواردي كه متقاضي همان طراح نيست‌، اظهارنامه بايد به همراه مدركي باشد كه ذي‌حق بودن متقاضي را براي ثبت طرح صنعتي ثابت نمايد.
 
ماده23
مفاد مواد (5)، (9) و بند (ج‌) مواد(11) و (15) اين قانون درخصوص طرحهاي صنعتي نيز قابل اعمال است‌.
 
ماده5
چگونگي ذكر نام مخترع در گواهينامه اختراع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح زير است‌:
الف ـ حقوق اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق دارد.
ب ـ اگر افرادي به صورت مشترك اختراعي كرده باشند، حقوق ناشي از اختراع مشتركاً به آنان تعلق مي‌گيرد.
ج ـ هرگاه دو يا چند نفر، مستقل از ديگري اختراع واحدي كرده باشند شخصي كه اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسليم كرده و يا درصورت ادعاي حق تقدم هركدام بتوانند اثبات كنند كه در تاريخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسليم كرده‌اند، مشروط بر اين‌كه اظهارنامه مذكور مسترد يا رد نگرديده يا مسكوت گذاشته نشده باشد، حق ثبت اختراع را خواهند داشت‌.
د ـ حقوق ناشي از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و درصورت فوت صاحب حق به ورثه او منتقل مي‌شود.
هــ درصورتي كه اختراع ناشي از استخدام يا قرارداد باشد، حقوق مادي آن متعلق به كارفرما خواهد بود، مگر آن كه خلاف آن درقرارداد شرط شده باشد.
وـ  نام مخترع در گواهينامه اختراع قيد مي‌شود مگر اين كه كتباً از اداره مالكيت صنعتي درخواست كند كه نامش ذكر نشود. هرگونه اظهار يا تعهد مخترع مبني بر اين كه نام شخص ديگري به عنوان مخترع قيد گردد، فاقد اثر قانوني است‌.
 
ماده 9
متقاضي مي‌تواند همراه با اظهارنامه خود، طي اعلاميه‌اي حق تقدم مقرر در كنوانسيون پاريس براي حمايت ازمالكيت صنعتي مورخ 1261 هجري شمسي (20 مارس 1883 ميلادي‌) و اصلاحات بعدي آن را درخواست نمايد. حق تقدم مي‌تواند براساس يك يا چند اظهارنامه ملي يا منطقه‌اي يا بين‌المللي باشد كه در هر كشور يا براي هر كشور عضو كنوانسيون مذكور تسليم شده است‌. درصورت درخواست حق تقدم‌:
الف ـ اداره مالكيت صنعتي از متقاضي مي‌خواهد ظرف مدت معين‌، رونوشت اظهارنامه‌اي را ارائه دهد كه توسط مرجع ثبت اظهارنامه‌اي كه مبناي حق تقدم است‌، گواهي شده باشد.
ب ـ با پذيرش درخواست حق تقدم حمايتهاي مذكور در كنوانسيون پاريس شامل آن خواهد بود.
درصورت عدم مراعات شرايط مندرج در اين ماده و مقررات مربوط به آن‌، اعلاميه مذكور كان‌لم‌يكن تلقي مي‌شود.
 
ماده 11
اداره مالكيت صنعتي تاريخ تقاضا را همان تاريخ دريافت اظهارنامه تلقي خواهد كرد مشروط بر اين كه اظهارنامه در زمان دريافت‌، حاوي نكات زير باشد:
ج ـ توصيف اجمالي اختراع‌.
 
ماده 15
حقوق ناشي از گواهينامه اختراع به ترتيب زير است‌:
ج ـ حقوق ناشي از گواهينامه اختراع شامل موارد زير نمي‌شود:
1ـ بهره‌برداري از كالاهايي كه توسط مالك اختراع يا با توافق او در بازار ايران عرضه‌مي‌شود.
2ـ استفاده از وسايل موضوع اختراع در هواپيماها، وسائط نقليه زميني يا كشتي‌هاي ساير كشورها كه به طور موقت يا تصادفاً وارد حريم هوايي‌، مرزهاي زميني يا آبهاي كشور مي‌شود.
3ـ بهره‌برداريهايي كه فقط با اهداف آزمايشي درباره اختراع ثبت شده انجام مي‌شود.
4ـ بهره‌برداري توسط هر شخصي كه با حُسن نيت قبل از تقاضاي ثبت اختراع يا درمواقعي كه حق    تقدم تقاضا شده است‌، قبل از تاريخ تقاضاي حق تقدم همان اختراع‌، از اختراع استفاده مي‌كرده يا    اقدامات جدي و مؤثري جهت آماده شدن براي استفاده از آن در ايران به عمل مي‌آورده است‌.)
 
ماده 24
دو ياچند طرح صنعتي را مي‌توان در يك اظهارنامه قيد و تسليم نمود، مشروط بر آن‌كه مربوط به يك طبقه‌بندي بين‌المللي و يا مربوط به يك مجموعه يا تركيبي از اجزاء باشد.
 
ماده 25
ممكن است ضمن اظهارنامه درخواست شود كه انتشار آگهي ثبت طرح صنعتي از تاريخ تسليم اظهارنامه حداكثر تا دوازده ماه و يا اگر ادعاي حق تقدم شده است از تاريخ حق تقدم به تأخير افتد.
 
ماده 26
متقاضي مي‌تواند تا زماني كه اظهارنامه در جريان بررسي است‌، آن را مسترد نمايد.
 
ماده 27
بررسي‌، ثبت و انتشار آگهي طرح صنعتي به ترتيب زير خواهد بود:
الف ـ تاريخ اظهارنامه همان تاريخ تسليم آن به اداره مالكيت صنعتي است‌، مشروط بر اين كه در زمان تسليم‌، اظهارنامه حاوي كليه اطلاعاتي باشد كه شناسايي متقاضي و همچنين نمايش گرافيكي كالاي متضمن طرح صنعتي را ميسر سازد.
ب ـ اداره مالكيت صنعتي پس از وصول اظهارنامه‌، آن را ازنظر مطابقت با مفاد ماده (22) و نيز اين‌كه طرح صنعتي مذكور، وفق مقررات مندرج در ماده (20) و بند (و) ماده (4) و مقررات مربوط مي‌باشد، بررسي مي‌كند.
ج ـ درصورتي كه اداره مالكيت صنعتي تشخيص دهد شرايط موضوع بند (ب‌) اين ماده رعايت شده است طرح صنعتي را ثبت و آگهي مربوط را منتشر و گواهي ثبت آن را به نام متقاضي صادر مي‌نمايد در غير اين‌صورت اظهارنامه را مردود اعلام مي‌كند.
د ـ هرگاه درخواستي طبق ماده (25) ارائه شده باشد، پس از ثبت طرح صنعتي‌، نمونه طرح و مفاد اظهارنامه منتشر نمي‌شود. در اين صورت اداره مالكيت صنعتي‌، يك آگهي حاوي تأخير انتشار طرح صنعتي مذكور و اطلاعات مربوط به هويت مالك طرح ثبت شده و تاريخ تسليم اظهارنامه و مدت تأخير مورد درخواست و ساير امور ضروري را منتشر مي‌كند. پس از انقضاء مدت تأخير درخواست شده‌، اداره مالكيت صنعتي آگهي طرح صنعتي ثبت‌شده را منتشر خواهد كرد. رسيدگي به دعوي راجع به يك طرح صنعتي ثبت شده درمدت تأخير انتشار آگهي مشروط به آن است كه اطلاعات مندرج در دفاتر ثبت و اطلاعات مربوط به پرونده اظهارنامه به شخصي كه عليه او دعوي اقامه مي‌شود به طور كتبي ابلاغ شده باشد.
 
ماده 28
حقوق ناشي از ثبت طرح صنعتي‌، مدت اعتبار و تمديد آن به شرح زير است‌:
الف ـ بهره‌برداري از هر طرح صنعتي كه در ايران ثبت شده باشد، توسط اشخاص‌، مشروط به موافقت مالك آن است‌.
ب ـ بهره‌برداري از يك طرح صنعتي ثبت شده عبارت است از: ساخت‌، فروش و وارد كردن اقلام حاوي آن طرح صنعتي‌.
ج ـ مالك طرح صنعتي ثبت شده‌، مي‌تواند عليه شخصي كه بدون موافقت او افعال مذكور در بند (ب‌) اين ماده را انجام دهد يا مرتكب عملي شود كه عادتاً موجبات تجاوز آينده را فراهم آورد، در دادگاه اقامه دعوي نمايد.
د ـ مدت اعتبار طرح صنعتي پنج سال از تاريخ تسليم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. اين مدت را مي‌توان براي دو دوره پنجساله متوالي ديگر پس از پرداخت هزينه مربوط تمديد نمود. پس از انقضاء هر دوره كه از پايان دوره شروع مي‌شود، يك مهلت شش ماهه براي پرداخت هزينه تمديد گرديده و همچنين جريمه تأخير در نظر گرفته خواهد شد.
 
ماده 29
هر ذي‌نفع مي‌تواند از دادگاه ابطال ثبت طرح صنعتي را درخواست نمايد. در اين صورت بايد ثابت كند كه يكي از شرايط مندرج در مواد (20) و (21) رعايت نشده است و يا كسي كه طرح صنعتي به نام وي ثبت شده پديدآورنده آن‌طرح يا قائم‌مقام قانوني او نيست‌. مفاد قسمت‌اخير ماده(18) دراين خصوص نيز اعمال مي‌شود.
 

 

مدارک لازم جهت ثبت طرح صنعتی :

شخص حقیقی
- کپی شناسنامه و کارت ملی مالک
- کپی شناسنامه و کارت ملی طراح
- نمونه کالا / عکس
- آدرس و کد پستی
 
شخص حقوقی
- روزنامه تاسیس شرکت
- روزنامه تغییرات شرکت
- کپی شناسنامه و کارت ملی مالک
- کپی شناسنامه و کارت ملی طراح
- نمونه کالا / عکس
- آدرس و کد پستی
 
 سوالات متداول
 
طرح صنعتی چیست ؟
طراحی یا بسته بندی روی کالا را طرح صنعتی می نامند.
 
آیا شکل ظاهری کالا را میتوان ثبت کرد ؟
بله ، شکل ظاهری کالا را می توانید به عنوان طرح صنعتی ثبت کرد ، که انحصار ظاهر و شکل کالا در اختیار شخص یا شرکت قرار میگیرد یعنی انحصار محصول کاملا در اختیار خودتان می شود.
 
اگر ظاهر کالا یا بسته بندی محصول مورد نظر ما را کسی ثبت کرد باید چه کاری انجام داد ؟
کسی نمی تواند شکل ظاهری کالا یا محصول شما را ثبت کند اگر حتی 80 درصد بسته بندی یا طرح با طرح یا ظاهر کالای شما شباهتی داشته باشد نمی توانند آن را ثبت کنند و اگر هم موفق به ثبت شدند ، شما می توانید جریمه هایی از شخص یا شرکت مورد نظر دریافت کنند.
 
آیا اگر اختراعی قبلا انجام شده باشد تفاوت هایی در آن اختراع انجام داده باشم می توانم آن را ثبت کنم ؟
در صورتی می توانید ثبت کنید که یک نوآوری یا خلاقیت در آن اختراع به وجود اورده باشید ، همان اختراع با همان مشخصات با یک تغییر کوچک قابل ثبت نیست
 
آیا ایده فکری قابل ثبت است ؟ به چه صورت ؟
بله ، می توانید ایده فکری را به ثبت برسانید و ما می توانیم به شما راهنمایی هایی انجام دهیم که در چه جاهایی می توانید از ایده فکری خود استفاده کنید
 
آیا وارد کننده می تواند شکل محصولی را که وارد می کند به ثبت برساند ؟
در صورتی می توانید به ثبت برسانید که ظاهر محصول یا شکل کالا در ایران شناخته شده نباشد یا اینکه وارد کننده دیگری قبلا آن شکل ظاهری را به ثبت نرسانده باشد ، پس قابل ثبت بودن محصول دارای شرایطی است : 1 – آن شکل کالا قبلا به ثبت نرسیده باشد . 2 – در ایران شناخته شده نباشد .
 
مدت اعتبار طرح صنعتی چقدر است ؟
مدت اعتبار طرح صنعتی 5 سال است ، و میتوان برای 2 دوره 5 ساله متوالی دیگر تمدید نمود.
 
آیا می توان اختراع خود را به دیگری واگذار کرد ؟
بله ، می توانید اختراع خود را به شخص دیگری واگذار کنید و شخص جدید مالک اختراع شناخته خواهد شد ، و شما دیگر هیچگونه حقی نسبت به اختراع خود ندارید ، و منحصراً در اختیار شخص جدید قرار خواهد گرفت و مالک جدید اختراع خواهد بود.
 
اظهارنامه ثبت اختراع به کجا تقدیم می شود ؟
به اداره مالکیت صنعتی .